Wie was Johan de Witt
Wie was Johan de Witt ook alweer? Een kleine opfriscursus van onze geschiedenis.
Johan de Witt (1625–1672) was een van de belangrijkste politici van de Gouden Eeuw. Hij werd geboren in Dordrecht in een invloedrijke familie en kreeg daar een uitstekende opleiding. Als raadpensionaris van Holland leidde hij de Republiek tijdens een periode van economische en maritieme bloei. De Witt geloofde sterk in het republikeinse bestuur, zonder koning of stadhouder. Zijn leven eindigde tragisch in het Rampjaar 1672, toen hij en zijn broer Cornelis door een woedende menigte werden vermoord. In Dordrecht wordt hij nog altijd herdacht als een groot staatsman.
Johan wie? Ah, De Witt!
Standbeeld van de gebroeders De Witt op de Visbrug
In het hart van Dordrecht, op de Visbrug, staat een bronzen standbeeld van Johan en Cornelis de Witt. Johan zit op een stoel, terwijl zijn broer Cornelis ernaast staat en tegen de leuning leunt. Ze dragen 17e-eeuwse kleding, en onder het beeld zie je hun namen en het familiewapen.
Voor veel Dordtenaren hoort het beeld gewoon bij de stad. Toeristen stoppen er regelmatig om te kijken of een foto te maken. Maar wie waren deze broers eigenlijk? Waarom zijn ze zo belangrijk voor Dordrecht? En wat maakt Johan de Witt zijn 400ste verjaardag zo bijzonder?
Activiteiten
Bekijk alle
Leider in de Gouden Eeuw
Johan de Witt (1625–1672) was een van de belangrijkste politici van Nederland in de Gouden Eeuw. Als raadpensionaris van Holland – toen de machtigste provincie – had hij veel invloed. Johan vond dat het land bestuurd moest worden door burgers, niet door een koning of stadhouder.
Onder zijn leiding groeide de handel, werd de Nederlandse vloot sterker en werd Nederland een wereldmacht. Maar niet iedereen was blij met zijn ideeën. Veel mensen wilden juist dat Willem III van Oranje meer te zeggen kreeg.
In 1672, het Rampjaar, werd Nederland van alle kanten aangevallen. De paniek was groot en veel mensen gaven Johan de schuld. Toen zijn broer Cornelis werd opgesloten, bezocht Johan hem in de gevangenis. Daar werden ze samen door een woedende menigte in Den Haag vermoord.
Zijn leven eindigde tragisch, maar zijn ideeën over politiek en economie leven nog altijd voort in de Nederlandse geschiedenis.
De kloof tussen arm en rijk is iets van alle tijden.
Kansenongelijkheid tussen arm en rijk
Rijke mensen hebben vaak meer mogelijkheden dan mensen met minder geld. Ze volgen makkelijker goed onderwijs, vinden sneller een goede baan en leven vaak gezonder. Zo ontstaat er een verschil tussen groepen die vooruitkomen en groepen die achterblijven. Dat noemen we kansenongelijkheid.
In de 17e eeuw was dat verschil nog veel groter. Alleen rijke burgers, zoals kooplieden en regenten, hadden iets te zeggen. Zij kregen goed onderwijs en belangrijke banen. Arme mensen, zoals boeren en ambachtslieden, hadden weinig kansen en leefden vaak in armoede.
Ook vandaag de dag bestaat er nog ongelijkheid. Gelukkig hebben we in Nederland recht op onderwijs en zorg, dus is er meer gelijke toegang tot kansen. Toch zijn er nog steeds verschillen: kinderen uit rijke gezinnen hebben vaker een voorsprong. De kloof tussen arm en rijk is iets van alle tijden – vroeger én nu.
Mensen hebben sterke meningen.
Wat is polarisatie?
Polarisatie betekent dat groepen in de samenleving steeds meer tegenover elkaar komen te staan. Mensen met verschillende meningen of achtergronden begrijpen elkaar minder goed en botsen vaker. Dit zorgt voor spanningen, zowel politiek als maatschappelijk.
Ook in de tijd van Johan de Witt was er sprake van polarisatie. Er waren twee kampen: de staatsgezinden, die Johan en de republiek steunden, en de orangisten, die achter het Huis van Oranje stonden. De tegenstellingen liepen zo hoog op dat het uiteindelijk leidde tot de gewelddadige dood van Johan en zijn broer Cornelis.
In 2025 zien we polarisatie op andere vlakken, zoals rondom politiek, klimaat en migratie. Mensen hebben sterke, soms botsende meningen. Als de tegenstellingen te groot worden, kan dat leiden tot wantrouwen en conflicten in de samenleving.
Activiteiten
Bekijk alleHet idee is: iedereen telt mee.
Wat is democratie?
In een democratie mag het volk meebeslissen over hoe het land bestuurd wordt, meestal via verkiezingen. Mensen hebben rechten zoals vrijheid van meningsuiting en eerlijke rechtspraak. Het idee is: iedereen telt mee.
In de tijd van Johan de Witt was dat anders. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden was geen echte democratie. Alleen rijke mensen hadden iets te zeggen, en de stadhouder kon veel macht hebben. Johan wilde juist een bestuur zonder stadhouder en gaf de regenten meer invloed, maar gewone burgers mochten nog steeds niet stemmen.
Tegenwoordig is Nederland een parlementaire democratie. Iedereen van 18 jaar en ouder mag stemmen. De koning heeft vooral een symbolische rol, en het volk kiest wie het land bestuurt. Burgers hebben nu veel meer invloed dan in de 17e eeuw.
Hoe moeten we omgaan met het verleden?
Wat is kolonialisme?
Kolonialisme is wanneer een land gebieden in andere delen van de wereld verovert en bestuurt. Dit ging vaak samen met uitbuiting van mensen en het leegplunderen van grondstoffen. De gevolgen zijn vandaag de dag nog steeds voelbaar in veel voormalige koloniën.
In de 17e eeuw was Nederland een koloniale macht. De VOC en WIC verdienden veel geld met handel, vaak ten koste van mensen in gebieden zoals Indonesië, Suriname en Zuid-Afrika. Johan de Witt steunde deze handelsbelangen, omdat ze goed waren voor de economie van de Republiek.
Tegenwoordig heeft Nederland geen koloniën meer, maar de sporen van dat verleden zijn nog zichtbaar. Er is steeds meer aandacht voor hoe we daarmee omgaan, zoals het erkennen van slavernij en het bespreken van koloniale erfenissen in cultuur en economie.
Activiteiten
Bekijk alle
